Is pensioensparen nu een goed idee of niet? Er zijn zowel voorstanders als tegenstanders en ze hebben beiden een goed punt. We nemen een diepere kijk in het pensioensparen in de hoop dat je hiermee voor jezelf de beste keuze kan maken wat aanvullend pensioensparen betreft.
Waarom pensioensparen?
We hebben te kampen met een vergrijzing van de bevolking. Er zijn steeds meer en meer ouderen en minder jongeren die aan het werk zijn. De huidige actief werkende bevolking die het sociale systeem ondersteund wordt met andere woorden kleiner terwijl de groep die pensioenen ontvangt groter wordt.
De wettelijke pensioenen zijn vaak te klein en onvoldoende om een hoge levensstandaard te behouden. We moeten dus zelf zorgen voor een appeltje tegen de dorst. Het systeem van pensioensparen moet ons aanmoedigen om na te denken over onze financiële toestand wanneer we op pensioen gaan. Bereken zelf je pensioen op mypension.be
Belastingvermindering van 30%
Om het fiscale pensioensparen te promoten geeft de fiscus een belastingvermindering van 30% op het gestorte bedrag. Betaal je 1.000 euro aan belastingen en heb je 990 euro aan pensioensparen gestort dan zal je 297 euro minder belastingen betalen (= 990 euro x 30%).
Opgelet: om te profiteren van dit belastingvoordeel is het wel van belang dat je effectief belastingen betaald. De belastingvermindering kan niet worden toegepast als er geen belastingen zijn om te betalen.
Dit wil dan ook zeggen dat studenten, werklozen zonder vergoedingen, … iedereen zonder een inkomen dus niet in staat is om te genieten van het fiscale voordeel van pensioensparen.
Op zich is het wel mogelijk om aan pensioensparen te doen, maar dan zonder het fiscaal voordeel.
Pensioensparen: Werking
Normaal krijg je twee opties bij het kiezen van een pensioenspaarrekening:
- Tak 21: Een meer defensieve keuze;
- Tak 23: Een meer offensieve keuze.
Een tak 21 verzekering is een verzekeringsproduct waarbij een vaste rente wordt afgesproken die je ontvangt. Die rente is vaak heel laag. Daar bovenop kan een winstpremie worden die afhankelijk is van de marktomstandigheden. Er zijn ook kosten aan verbonden dus je zal goed moeten opletten of er enigszins wel een positief rendement overblijft.
Een tak 23 rekening wil zeggen dat je stortingen worden geïnvesteerd in een beleggingsfonds en het rendement dus vergelijkbaar is met een belegging op de beurs. Hierdoor kan het rendement jaar op jaar flink schommelen. Op langere termijn is het rendement wel hoger dan bij een tak 21 verzekering.
Er zijn verschillende kosten waarmee je rekening moet houden omdat ze worden afgetrokken van je investering en mee het rendement bepalen: instapkosten (wordt afgetrokken van je investering) en beheerskosten (wordt afgehouden op de koers van het fonds).
Stortingen pensioensparen
Jaarlijks kan je via je bank stortingen verrichten in je pensioenspaarfonds. Dit kan ook gespreid op maandelijkse basis. Elk jaar ontvang je een fiche 281.60 waarop het bedrag staat dat je kan inbrengen in je belastingaangifte.
Als je stortingen verricht in pensioenspaarproducten, dan is het wel de bedoeling om dit op heel lange termijn te doen! Vervroegd opnemen (voor je 65e) zal je immers veel geld kosten.
Er zijn twee mogelijkheden: je stort een maximum van 990 euro of een maximum van 1270 euro (maximumbedragen voor inkomstenjaar 2023 – deze kunnen geïndexeerd worden).
- Wie maximaal 990 euro stort ontvangt 30% belastingvermindering;
- Wie meer dan 990 euro stort (tot een maximum van 1.270,00 euro) ontvangt 25% belastingvermindering.
Tip: Vermijd de fiscale valkuil! Stort geen 1.000 euro want dan is de grens van 990 euro overschreden en zal je maar een belastingvermindering van 25% krijgen. Dat is veel minder rendabel. Als je dan toch meer dan 990 euro wil betalen, zorg er dan voor om het maximum bedrag van 1.270,00 euro te betalen.
Voordelen van pensioensparen
In eerste instantie zorgt het er voor dat mensen bezig zijn met pensioenopbouw. Geld beheren op lange termijn is niet voor iedereen weggelegd maar op deze manier wordt er toch een spaarpotje aangelegd. Zonder fiscaal voordeel en de promotie die banken ervoor voeren zouden sommige mensen er helemaal niet aan denken om geld opzij te zetten voor later.
Daarnaast is het een spaarpot waarbij men niet zo snel geneigd zal zijn om deze op te nemen. Door de hoge kosten en fiscale afstraffing (zie verder bij de nadelen) is de verleiding minder groot om dit gespaarde bedrag op te nemen.
Beleggers hoor je vaak vertellen “leg niet al je eieren in één mand”. Daarmee bedoelen ze dat je niet je hele vermogen moet beleggen in 1 aandeel of product. Je vermogen spreiden over verschillende aandelen, sectoren, producten (obligaties of aandelen of ETF’s), vastgoed, enz… wordt altijd aangeraden.
Pensioensparen is ons inziens dan ook ideaal in het kader van diversificatie: een deel van het vermogen wordt immers op lange termijn belegd in een pensioenspaarfonds. Daarmee wordt dan ook het risico gespreid.
Pensioensparen is ook beter dan het klassieke spaarboekje. Gemiddeld beschouwd behalen pensioenfondsen een beter rendement dan het klassieke spaarboekje.
Bij pensioensparen kan je maandelijks storten. Vaak gaat dat om kleinere bedragen van bijvoorbeeld 80 euro. Wie elke maand dit bedrag in een tracker zou willen investeren zal heel wat transactiekosten moeten betalen bij de broker waar de aankoop wordt verricht. Dan moet er ook nog rekening gehouden worden met beurstaks bij in- en uitstap.
Stress vermijden. Niet iedereen voelt zich thuis op de beurs. Er zijn ook heel wat trackers waaruit gekozen kan worden. Wie zijn investeringen goed wil spreiden zal dus op zoek moeten gaan naar een goede verdeling en dat is niet eenvoudig. Bij een pensioenspaarfonds betaal je dan wel beheerskosten, maar je hoeft er verder ook geen tijd aan te besteden.
Pensioensparen wordt beschouwd als periodiek sparen. Niet iedereen denkt in een crisisjaar aan zijn pensioenspaarfonds. Tijdens zulke crisisjaren waarin de beurzen dalen blijven pensioenspaarders stortingen doen. Wanneer de beurzen laag staan, dan is dat ook een perfect instapmoment. Gespreid sparen of beleggen bewijst hiermee ook weer zijn nut!
Nadelen van pensioensparen
Wie veel tijd kan spenderen aan zijn financiën en dus financieel wat meer kennis heeft zal zeker een aantal belangrijke nadelen ontdekken. Sommige van deze zogenaamde “financiële experten” kunnen echter vrij kritisch overkomen en pensioensparen compleet afraden. Vaak hebben ze gelijk maar houden ze amper rekening met je persoonlijkheid, situatie, mogelijkheden, wensen, …
“Pensioensparen begin je best zo snel mogelijk” hoor je regelmatig zeggen. Maar je hebt het meeste geld nodig als je jong bent. Dan wil je immers investeren in een woning en je gezin. Bovendien sta je aan het begin van je carrière en is het loon nog niet dermate hoog.
Het pensioen ligt nog veraf. Wat als men nooit de pensioenleeftijd bereikt? Veel mensen geven liever nu het geld uit dan het op te sparen voor later met het risico er nooit van te kunnen genieten. Kom je te overlijden na je 60ste verjaardag dan zullen je erfgenamen op het kapitaal alleen erfbelasting betalen. Kom je te overlijden voor je 60ste verjaardag dan moet de eindbelasting op het moment van overlijden betaald worden.
Het rendement valt laagt uit: Pensioensparen is op zich een goede belegging maar ook niet de heilige graal dat je rijk zal maken. Het gemiddelde rendement van een pensioenspaarfonds schommelt tussen 3% en 5%. Dat is niet slecht, maar ook niet heel erg hoog als je rekening houdt met inflatie.
Een pensioenspaarfonds wordt actief beheerd. Er zijn dus managers die proberen om beter te doen dan het marktgemiddelde. Het ene jaar kan dat lukken, de 3 volgende jaren misschien niet. Het is echter wel zo dat de minderheid van de fondsbeheerders de markt met regelmaat kan verslaan.
Hou er wel rekening mee dat het gaat om rendement zonder rekening te houden met de belastingvermindering van 30% die je nog ontvangt in je aangifte. De banken zullen hier graag mee uitpakken wanneer je hen aanspreekt over het rendement van hun fonds.
Pensioensparen is bestemd voor de lange termijn en is dus niet flexibel. Wie vroegtijdig het geld opneemt wordt dan ook “fiscaal gestraft”. Er zal een belasting op geheven worden van 33%. Alsof dat nog niet genoeg is durven sommige banken ook nog eens een uitstapvergoeding aan te rekenen als je vervroegd uitstapt.
Er zijn kosten aan verbonden. Doorgaans zijn er de instapkosten die door de bank ingehouden worden bij elke storting. Daarnaast zijn er ook beheerskosten van het fonds die worden verrekend met de koers van het fonds. Die fondsmanagers werken dus niet voor niets. Zulke kosten wegens immers zwaar door op het rendement.
Er is een eindbelasting. Op je 60ste zal er automatisch een inhouding zijn van 8%. Het tarief van 8 % wordt toegepast op zowel het kapitaal als het rendement. Daarop zijn nog uitzonderingen dus contacteer zeker je bank voor meer informatie. Na je 60 jaar is er geen eindheffing meer van 8% dus zal het lonen om na je 60ste te blijven doorstorten.
Onderhevig aan de grillen van de politiek. Van 2015 tot en met 2019 heeft de regering beslist om reeds een deel (elk jaar 1%) in te houden van de eindbelasting. Deze bedragen worden later wel afgetrokken wanneer de eindheffing van 8% wordt berekend. Intussen loop je wel vele jaren rendement mis.
Andere vormen van pensioensparen
Het wettelijk pensioen ligt veel te laag, dus je moet zelf zorgen voor een flinke spaarpot wanneer je op pensioen gaat. Naast het gekende stelsel van pensioensparen zijn er nog mogelijkheden waarop je aan “pensioensparen” kan doen.
- VAPZ: zelfstandigen kunnen via hun beroepsactiviteit stortingen verrichten in het “Vrij aanvullend pensioensparen”;
- IPT: zelfstandige bedrijfsleiders kunnen via hun vennootschap ook sparen voor het pensioen.
- POZ: Pensioenovereenkomst voor Zelfstandigen. Zelfstandigen zonder vennootschap kunnen via het POZ stelsel ook een aanvullend pensioen opbouwen.
- Groepsverzekering: Werkgevers kunnen voor hun personeelsleden ook stortingen verrichten in het kader van het aanvullend pensioensparen.
- VAPW: vrij aanvullend pensioen voor werknemers.
- Zelf sparen:
- Door bijvoorbeeld maandelijks te investeringen in een indexfonds (ETF) met lage beheerskosten.
- Of door te investeren in vastgoed
- …
Samengevat:
Doorgewinterde beleggers vergeten soms vaak om zich in te leven in de mogelijkheden van andere mensen die zich moeilijker kunnen motiveren om met hun financiën bezig te zijn. Pensioensparen kent een aantal grote nadelen maar zijn voor veel mensen toch een zekere reddingsboei.
In het kader van spreiding vinden we het immers ook belangrijk om het systeem van pensioensparen (en de bijhorende fiscale aftrek) te gebruiken.
Het komt er vooral op neer om te kijken wat voor jou belangrijk is: Wil je absolute flexibiliteit behouden of mag het geld even in de kluis tot je pensioen? Ben je een moeilijke spaarder of niet? Wordt je snel zenuwachtig van de beursgrillen?